تاریخ ریاضیات دورۀ اسلامی: نقش ابزاری ‎«شعر»‎ در آموزش حساب هندی

نوع مقاله : مقاله علمی -ترویجی (تألیفی)

نویسنده

• فاطمه سادات سعادتمند

پژوهشکده ﺗﺎرﯾﺦ ﻋﻠﻢ، دانشگاه تهران

10.22067/tmsj.2023.43620

چکیده

در تاریخ ریاضیات دورۀ اسلامی، شعر به عنوان ابزاری کمک آموزشی و به منظور آموزش حساب به کار می رفت. ویژگی های خاص کلام موزون در یادگیری آسان تر و یادآوری سریع تر قواعد حسابی سبب اقبال این شیوۀ آموزشی بود به گونه ای که سده ها از آن در منابع و رسایل درسی استفاده می شد و تا قرون اخیر نیز کارایی داشت. این گفتار بر آن است تا با معرفی دو نسخۀ خطی در باب حسابِ منظوم، اهمیت یکی از روش های متداول آموزش ریاضیات و علوم در گذشته یعنی بهره گیری از ظرفیت شعر و ذوق ادبی را در آموزش حساب هندی یادآور شود و افزون بر آن، اعمال محاسباتی اصلی و همچنین »میزان« در حساب هندی را شرح دهد و به بررسی روشی در ضرب و قسمت بپردازد که با نام »شبکه« مشهور گشته است و به سدۀ هفتم هجری قمری تعلق دارد.

کلیدواژه‌ها

• تاریخ ریاضی
• شعر
• حساب هندی
• آموزش
• حساب هوایی

---